Program wystawienniczy

Z PERYFERII. VOL. II

Procesy gwałtownej urbanizacji i uprzemysłowienia, jakie przeszły przez Zachodni świat, począwszy od początku XIX w., sprawiły, że coraz więcej ludzi doświadczyło negatywnych skutków industrializacji, pogorszenia warunków życia w metropoliach i zaczęło migrować na wieś. To właśnie z uwielbienia dla natury i upodobania do prostoty, które to inklinacje możemy już odnaleźć w słynnym Waldenie (1854) Henry’ego Davida Thoreau, nawet tak znani miejscy architekci, jak Frank Lloyd Wright, zaczęli akcentować piękno świata peryferyjnego. W ślad za nim poszli pisarze, poeci, artyści. Pod koniec XX stulecia dostrzeżono, że jednym z rezultatów toczącej się na naszych oczach globalizacji jest fenomen fragmentaryzacji tak zwanych wielkich narracji i ucieczka człowieka w żywioł peryferyjności. Okazuje się, że współczesny człowiek, zmęczony ideologią „ufortyfikowaną” w urbanistycznym i architektonicznym dyskursie, wybiera życie z dala od miasta lub na marginesach wielkich kulturowych centrów. W tym zdecentrowanym i na pozór „fragmentarycznym” świecie możemy ponownie odnaleźć spokój i pozyskać wolność w małych – prywatnych bądź lokalnych opowieściach, które – mimo swej efemeryczności – są jedynym potencjalnym gwarantem naszej swobody i niezależności. Współczesny artysta często świadomie i intencjonalnie wybiera funkcjonowanie na prowincji, przedmieściach czy też oddaje się penetrować suburbia z dala od miejskiego rozgwaru i bezpiecznie odizolowany od zagrożeń związanych z pandemią.

Galeria Kameralna

CAT

PERSONA (NON) GRATA / wystawa zbiorowa

Nowożytny portret można odczytywać – jak sugeruje Hans Belting – jako „maskę pamięci i jako maskę społecznej tożsamości”. Jest rzeczą nader interesującą, że w świecie greckiego antyku maskę i twarz opisywało to samo pojęcie – persona – przy czym autoprosopos to maska prawdziwa, natomiast prosopeion to maska sztuczna. Z kolei w starożytnym Rzymie łacina rozróżnia już terminologicznie „twarz” oraz „maskę”, podczas gdy później – w teatrze renesansowym – maska właściwie nie pojawia się, chociaż jest to epoka narodzin portretu wczesnonowożytnego, który wg Beltinga stanowi „protest przeciwko cmentarzowi”. Gdy zaczynano malować pierwsze portrety indywidualne, większość społeczeństwa kończyła swoją bytność cielesną jeszcze w ossariach. Z drugiej jednak strony portret to obraz obrazu, ponieważ stanowi próbę odwzorowania twarzy, która jest obrazem nas samych i naszej tożsamości.

Baszta Czarownic

Galeria Kameralna

Alicja Biała / PAJĄKI / wystawa indywidualna

Wystawa indywidualna „Pająki” Alicji Białej jest wynikiem pobytu artystki na rezydencji artystycznej w Centrum Aktywności Twórczej w Ustce, gdzie rozpoczęła pracę nad cyklem ceramicznych żyrandoli. Wieloczęściowe obiekty nawiązują do tradycji wykonywania tradycyjnych, ludowych ozdób zwanych pająkami, mających przynosić szczęście i dobrobyt dla domostwa, w którym zostały umieszczone i dla jego domowników.

Alicja Biała – artystka wizualna, projektantka, ilustratorka. Ukończyła VIA University College oraz Copenhagen School of Design and Technology w Danii. Obecnie kontynuuje studia magisterskie w Royal College of Art w Londynie. Autorka murali, serii Totemy (www.totemy.org), cyklu stu prac “Polska” (2017), od 2018 projektuje plakaty dla Teatru Słowackiego w Krakowie. Jej prace znajdują się w prywatnych kolekcjach zagranicznych, jak i kolekcji Muzeum Sztuki Wsółczesnej w Krakowie. Stypendystka fundacji Talenty, Miasta Poznań, Województwa Wielkopolskiego i fundacji Berek. Ostatnie rezydencje artystyczne obejmują SBCAST w Santa Barbara (Kalifornia) i AGA LAB w Amsterdamie.

Ryszard Grzyb / wystawa indywidualna malarstwa

Ryszard Grzyb urodził się w 1956 roku w Sosnowcu. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, w pracowni prof. Zbigniewa Karpińskiego (1976–1979) oraz na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1979–1981). Dyplom uzyskał w pracowni prof. Rajmunda Ziemskiego W latach 1982– 1992 był członkiem Gruppy, z którą wystawiał i uczestniczył w jej akcjach. Był też współzałożycielem i wydawcą pisma Gruppy – „Oj dobrze już”. Równolegle do malarstwa uprawia twórczość poetycką, zadebiutował jeszcze w okresie studiów we Wrocławiu. W 2004 rozpoczął multimedialny projekt Zdania napowietrzne, w ramach którego kolekcjonuje krótkie sentencje poetyckie, „absurdalne haiku” jak mówi i umieszcza je w kontekście zupełnie obcym poetyckim eksperymentom – na billboardach, pocztówkach, ołówkach, kubkach, zmienia je w neony, tabliczki informacyjne. Poprzez zawłaszczenie przestrzeni przeznaczonej dla innego rodzaju komunikatów, artysta wzmacnia siłę ich przekazu, wywołując swego rodzaju suspens. Laureat Nagrody im. Jana Cybisa za 2010.

Katarzyna Krakowiak / wystawa indywidualna

Katarzyna Krakowiak tworzy rzeźby, performance, obiekty, kompozycje i instalacje dźwiękowe, w których bada języki opisu architektury. Jej celem jest kreowanie środowisk akustycznych pozwalających widzom stawać się częścią dzieła i dotknąć architektury na poziomie dźwięku. Eksplorując granice architektury Krakowiak tworzy wielkoskalowe instalacje w oparciu o istniejące konstrukcje architektoniczne. Obecnie zajmuje się także formułowaniem pojęcia architektury w kategoriach językowych – jako czasownika niedokonanego oraz przestrzeni stawania się, ujawniającej różne oblicza w zależności od pełnionej funkcji. Krakowiak została wyróżniona licznymi nagrodami, m.in.: St. John’s College Uniwersytetu Oksfordzkiego, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP i amerykańskiej fundacji Trust for Mutual Education. W 2012 otrzymała nagrodę specjalną za wystawę indywidualną „Iżby ściany drżały, pęczniejąc skrywaną wiedzą o wielkiej mocy” (kurator: Michał Libera) w Pawilonie Polskim na 13. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji. Od 2019 roku prowadzi Pracownię Przestrzeni Działania Dźwięku na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 2020 roku zrealizowała pracę „It Begins with One Word. Choose Your Own” w Pawilonie Miesa van der Rohe w Barcelownie. Mieszka i pracuje w Otwocku i Olivie (Hiszpania).

Katarzyna Kujawska-Murphy / Przesunięcie porządków świata: godzina: 5:15 p.m. / wystawa indywidualna

Wystawa „5:15 p.m.” zakłada implikację obecności i nieobecności jednocześnie, a odbiorca dokonuje kolejnego, własnego rozumienia przekazu. Specyficzna godzina : 5:15 – jest godziną, podczas której w percepcji człowieka zazwyczaj dokonuje się jednocześnie kilka – często sprzecznych – mentalnych decyzji i konieczności podjęcia decyzji o sposobie podołania koniecznym wytycznym, ok. 5:15 także dokonują się dzienne zmiany chemii mózgu. Jest to moment graniczny: CEZURA; nie wiadomo natomiast czy dzieląca lepsze od gorszego czy gorsze od lepszego. Wystawa premierowa – obejmująca instalacje – rzeźby oraz rysunki wizualizujące możliwości „przesunięć porządków” ugruntowanych (lub nie) w codziennościach ludzi. Instalacje oscylujące wokół napięć obiektów poddanych fizyce, grawitacji i psychofizjologii widzenia. Pożądanie nieobecnego – jest bodźcem silnie motywującym.

Katarzyna Kujawska-Murphy jest absolwentką dwóch uczelni artystycznych: Central Saint Martin’s College of Art and Design w Londynie (1996), Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu – dziś Uniwersytet Artystyczny UAP, gdzie prowadzi obecnie Pracownię Rysunku na Wydziale Malarstwa i Rysunku. Uczestniczyła jako prelegent w wielu sympozjach międzynarodowych, m. in. w Columbia University oraz w School of Visual Arts w Nowym Jorku (gdzie w kooperacji z Fundacją Kościuszkowską zrealizowała projekt i wystawę: „Cisza w zwolnionym tempie” (2015 r.) w Lou Reed Studio w Westbeth. Jest kuratorem wielu międzynarodowych, m.in. Regeneracji Poprzez Sztukę Zapomnianych Dzielnic Poznania – Śródka, festiwali artystycznego we współpracy z ośrodkami w Londynie i Osace. Wystawia w Polsce, jak i poza granicami kraju, głównie w Anglii (Londyn) i w Japonii (Osaka, Tokio), w Korei Południowej, w Niemczech (w tym: BAUHAUS-Dessau), Włochy, Nowy Jork (w tym Westbeth: Lou Reed Studio), USA, Ukraina, Taiwan.

Biennale Sztuki Młodych
„RYBIE OKO 10”

Biennale Sztuki Młodych „Rybie Oko” będzie już 10. edycją projektu realizowanego od 2001 roku przez Bałtycką Galerię Sztuki Współczesnej w Słupsku. Biennale „Rybie Oko” jest jedyną w Polsce imprezą, do której zaprasza się młodych artystów operujących różnymi mediami. Założeniem festiwalu jest promocja dokonań środowiska artystycznego młodego pokolenia, któremu galeria zamierza stworzyć platformę komunikacyjną do zaprezentowania i skonfrontowania swoich postaw oraz dokonań. Stąd też w ramach biennale – poza ekspozycjami – odbędą się spotkania oraz panele dyskusyjne z udziałem zaproszonych krytyków i teoretyków sztuki oraz szerokiej publiczności. Organizatorom zależy na wyselekcjonowaniu do wystawy prac unaoczniających wyraziście stan i kondycję młodej polskiej sztuki. W 2022 r. biennale zostanie zorganizowane w przestrzeniach wystawienniczych Galerii Kameralnej, Baszty Czarownic w Słupsku oraz Centrum Aktywności Twórczej w Ustce. Planuje się, że przedsięwzięcie zostanie w części dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Baszta Czarownic

Galeria Kameralna

Bartosz Kokosiński
„Pozostaję tym samym, choć się zmieniłem”

Janina Janicka-Grabowska
„Przygodność ciała”

Zdzisław Pacholski
„TERRA PHOTOGRAPHICA”

Bartosz Kokosiński – mieszka i pracuje w Warszawie. Studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie w 2009 roku uzyskał dyplom w pracowni prof. Andrzeja Bednarczyka i Witolda Stelmachniewicza. Należał do krakowskiej grupy Silnia. Jest stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2002, 2007, 2012) oraz laureatem Nagrody Fundacji Elizabeth Greenshields (Kanada, 2006). W 2003 r. został wyróżniony na 41. Biennale „Bielska Jesień” (wyróżnienie regulaminowe, wyróżnienie redakcji patronackich „ARTLUK”, „EXIT”, „OBIEG”). W 2014 r. zajął I miejsce w rankingu młodych artystów „Kompas Młodej Sztuki”. Jego prace znajdują się w kolekcjach państwowych: Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej, Zachęcie Sztuki Współczesnej w Szczecinie, Bunkrze Sztuki w Krakowie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Janina Janicka-Grabowska – w latach 1976-82 studiowała na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu, a w roku 1987 obroniła doktorat. Od 30 lat kieruje Kliniką Chirurgii Plastycznej. W międzyczasie pracowała w kilku szpitalach i odbywała liczne zagraniczne staże w zakresie chirurgii plastycznej. Maluje od dzieciństwa. W 2020 r. ukończyła Wydział Artystyczny Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach w pracowni malarstwa prof. Zbigniewa Blukacza. W ostatnich latach jej prace były prezentowane m.in. w Galerii Inny Śląski w Tarnowskich Górach, w Galerii Szyb Wilsona w Katowicach oraz w Szybie Maciej w Zabrzu. W swojej twórczości malarskiej koncentruje się na problematyce ciała i cielesności, które zostają skonfrontowane z narracją medycyny, biotechnologii i genetyki. Janicka-Grabowska opisuje także kulturowy proces tabuizacji, fragmentaryzacji i fetyszyzacji ciała w kontekście represyjnych systemów reprezentacji.

Zdzisław Pacholski (ur. w 1947 roku w Osiekach) – artysta fotograf, członek ZPAF od 1977 r. Jest autorem wydarzeń artystycznych (m.in. wystaw z cyklu „Rewizja” 1977-79). Działacz kultury niezależnej w czasie stanu wojennego. Uczestniczył w wielu wystawach w Polsce i na świecie (m.in. Biennale w São Paulo w 1989). Honorowy członek niemieckiego stowarzyszenia twórczego Welbergener Kreis. W 2008 roku został wyróżniony medalem im. Waldemara Kućki przyznawanym wybitnym twórcom polskiej fotografii. Komisarz i uczestnik wystawy „70 lat Polskiej fotoawangardy” pokazanej w Bergkamen i Rheine, Niemcy 1991.

Galeria Kameralna

CAT

Jerzy Hejnowicz  „Mayday 2-0-2-1”

Wojciech Ćwiertniewicz „Poza jakimkolwiek miejscem”

Grzegorz Bożek „Cześć! Cześć!”

Wojciech Ćwiertniewicz – urodził się w 1955 roku w Krościenku nad Dunajcem. Studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1976-1981. Mieszka i pracuje w Krakowie. Jest laureatem m.in. Nagrody Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida, a ostatnio Nagrody „Exitu” za rok 2008. Artysta jest autorem 68 indywidualnych wystaw malarstwa. Brał udział w ponad 100 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą w tym np. w Zachęcie w Warszawie (1988), Nowym Jorku (1991), w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (1997), czy w Muzeum Narodowym w Warszawie (2010). Jego prace znajdują się w kilku kolekcjach publicznych (m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, Bibliotece Głównej ASP w Krakowie) oraz w wielu kolekcjach prywatnych w kraju i zagranicą.

Grzegorz Bożek – (ur. W 1988) zajmuje się malarstwem i tekstem poetyckim. Autor wystaw oraz wystąpień performance/słuchowisk: „Elektromagnetyczne pole widzenia”, Warszawa 2020; „Wolność. Babilon. Miłość. Do 90 minut z końcem wszechświata”, BWA Bydgoszcz 2018; „Lokalne uwagi do nerwicy i równowagi”, Galeria Łęctwo, Poznań 2018; „O mrozie, podeszwach i stanie serca”, Pies Andaluzyjski, Poznań 2017; „Grad z dnia 21.06.2016 roku w rejonie irszavskim i inne zdarzenia”, Hotel Intuyst-Zakarpatya, Uzhorod 2016; Słuchowisko radiowe „Zero Wołacz O!”, Radio Afera/ul. Podgórna 8, Poznań, 2015. W latach 2009-2015 studiował malarstwo na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Z pierwszym autorskim materiałem debiutował w 2011 r. na wystawie z cyklu Ja w centrum pozna(wa)nia w poznańskiej Galerii Post Office w duecie z japońską fotografką Nanae Tsuchima. W 2016 roku razem z Petro Ryaska podczas Nocy Kultury odwiedził BGSW działaniem Praktyki peryferyjne. Od 2019 r. prowadzi dźwiękowe zapisy z akcji kulturalnych pod nazwą Nagrania z Terenów. Od września pracuje w Liceum Sztuk Plastycznych im. S.I.Witkiewicza w Słupsku. Związany również z BWA Drewniana w Świdniku i galerią Łęctwo w Poznaniu, w której zaprezentował jedną ze swoich ostatnich wystaw.

Baszta Czarownic

Galeria Kameralna

Józef Robakowski

SZTUKA jako energia!

Józef Robakowski jest autorem wielu filmów, cykli fotograficznych, rysunków, instalacji, obiektów, projektów konceptualnych. Łódzki twórca należy do grona najwybitniejszych polskich artystów multi- i intermedialnych, zaś jego twórczość na przestrzeni minionych dwóch dekad stała się w naszym kraju najbardziej rozpoznawalną wizytówką neoawangardy. Poza działalnością stricte artystyczną Robakowski przez wiele lat zajmował się pracą akademicką, był aktywny jako kurator, inicjował wiele ważnych zdarzeń i akcji artystycznych i przedsięwzięć w domenie sztuki jak i jej teorii. Spoglądając na twórczość artysty z perspektywy minionych pięciu dekad, zwraca uwagę fakt, że jest to dorobek, który tworzy niezwykle konsekwentną i koherentną całość pod estetycznym, formalnym i antropologicznym względem. Jeśli we wczesnych realizacjach szczególnie zwraca uwagę problematyka językowa i medialna, a także liczne odwołania do historii sztuki, to z czasem zostaje ona uzupełniona o tematy zaczerpnięte z ikonosfery o jednoznacznie społecznej czy politycznej proweniencji. Obiektem refleksji i wizualnej penetracji Józefa Robakowskiego – jego modus procedendi – stają się figury i przedstawienia, które nawiązują do idei energetyki, wydolności i zmienności ludzkich potencjałów. Zostają one – zgodnie zresztą z temperamentem artysty – poddane imperatywowi geometrii, ale dość przewrotnie rozumianej, gdyż geometria owa ma być „intuicyjna”. Część spośród eksponowanych w galerii prac to zatem realizacja tego postulatu. Pojawiają się w nich unaocznienia zastosowania „kątów”, które dla autora stały się już przed laty „kulturowymi formami osobistego fetyszu”.

CAT

Baszta Czarownic

Jakub Ciężki,
Iwo Nikić,
Ireneusz Walczak

PHARMAKON

Wystawa prac Jakuba Ciężkiego, Iwo Nikicia i Ireneusza Walczaka ma z założenia koncentrować się na problematyce słownika, składni i „alfabetu” malarskiego języka. Tytułowy „pharmakon” to jednocześnie trucizna i lekarstwo sztuki, które pojawia się w tekstualnej sferze malarstwa, w głównej mierze za pośrednictwem uobecniającego się znaku. Wystawa ma stanowić refleksję nad zjawiskiem szeroko rozumianej tekstualności, a pisma w szczególności. Bez pisma bowiem nie żadnej opowieści; jest to medium, które posiada podejrzaną proweniencję i niejasną przyszłość. Pismo – czego wielokrotnie dowodziła historia – niekiedy może zabijać, a niekiedy może ocalać. Jednym z najbardziej zaciekłych przeciwników pisma był Platon, mimo że szczęśliwie uchronił świat przed zapomnieniem nauk Sokratesa. Ślady tej niechęci dawał wielokrotnie wyraz w swoich Dialogach. W Fajdrosie Platon, odnosząc się do początków pisma w starożytnym Egipcie, przytacza mityczną opowieść o królu Tamuzie i bogu Teucie (wynalazcy liczb i liter), który zachwalał pismo, ponieważ wynalazek ów jest to „lekarstwo (pharmakon) na pamięć i mądrość”. Jednak Tamuz argumentuje równocześnie, że ten „wynalazek niepamięć w duszach ludzkich posieje, bo człowiek, który się tego wyuczy, przestanie ćwiczyć pamięć; zaufa pismu i będzie sobie przypominał wszystko z zewnątrz, ze znaków obcych jego istocie, a nie z własnego wnętrza, z siebie samego. Więc to nie jest lekarstwo na pamięć, tylko środek na przypominanie sobie”. Wypowiedź Tamuza w istocie wyraża pogląd samego Platona, który uważał, że wspomniane „lekarstwo (pharmakon) jest zarazem lekarstwem i trucizną”. Z jednej strony – dla boga Teuta – pismo to panaceum na zapominanie i środek służebny do zdobywania wiedzy, z drugiej zaś – dla króla Tamuza – pismo jest substytutem pamięci. Jak konstatuje Jacques Derrida: „Platon nie atakuje więc w sofistyce odwołania do pamięci, lecz zastąpienie w nim żywej pamięci jej wspomaganiem, organu protezą; atakuje perwersję, która polega na zastąpieniu narządu rzeczą, konkretnie – na zastąpieniu aktywnego wskrzeszenia wiedzy, jej przytomnej reprodukcji, mechanicznym i biernym „zapamiętywaniem”. Można zatem przyjąć, że pismo od czasów Platońskiego Fajdrosa jawi się jako pharmakon, czyli trucizna zatruwająca czystość logosu, chociaż może też on poszukiwaczy tożsamości ożywiać i niepokoić… W twórczości Ireneusza Walczaka wydaje się być pharmakon modusem przedstawienia i estetycznym narzędziem porządkującym. (Roman Lewandowski)

CAT

Maria Wrońska / WINNE – NIEWINNE

Maria Wrońska jest autorką kilkunastu indywidualnych wystaw, a na przestrzeni ostatnich lat brała także udział w kilkudziesięciu pokazach zbiorowych. Wszystkie projekty wrocławskiej artystki, także te pokazywane w ramach prezentacji problemowych, są pieczołowicie przygotowywanymi realizacjami tworzonymi z myślą o konkretnym miejscu i czasie. Instalacje artystki i dzieła obiektowe cechuje poetyckość, hybrydalność i jednorazowość. To sprawia, naturalnie, że w jej przypadku praktykowanie sztuki zorientowanej na określoną przestrzeń – zarówno tę materialną jak i tę duchową – jest dyskursem bezinteresownym, co nie jest dziś zjawiskiem najczęstszym. Jedyny rodzaj uprawianej przez artystkę negocjacji to dysputa z sobą i z miejscem. Minimalistyczne obiekty i instalacje Marii Wrońskiej, tworzone jakby w duchu arte povera oraz poszukiwań optycznych – jakkolwiek niosą indywidualną sygnaturę – zawsze wchodzą w symbiozę z przestrzenią, wykorzystując jej potencjał, znaczeniowe nagromadzenie oraz historię.

„Z PERYFERII”

Artyści:  Andrzej Ciesielski, Krzysztof Maniak, Paweł Matyszewski, Zdzisław Pacholski, Daniel Rycharski, Sergey Shabochin, Sylwia Starkowska, Łukasz Surowiec, Weronika Teplicka

Kuratorzy: Edyta Wolska, Roman Lewandowski

Jednym z rezultatów toczącej się na naszych oczach globalizacji jest fenomen fragmentaryzacji tak zwanych wielkich narracji i ucieczka człowieka w żywioł peryferyjności. Okazuje się, że współczesny podmiot – zmęczony ideologią „ufortyfikowaną” w urbanistycznym i architektonicznym dyskursie – wybiera życie z dala lub na marginesach wielkich kulturowych centrów. W tym zdecentrowanym i na pozór „fragmentarycznym” świecie możemy ponownie odnaleźć spokój i pozyskać wolność w małych – prywatnych bądź lokalnych prawdach oraz opowieściach. One, mimo swej efemeryczności, są jedynym potencjalnym gwarantem naszej swobody.

Współczesny artysta, który intencjonalnie wybiera funkcjonowania na prowincji, przedmieściach czy penetruje suburbia, wchodzi w rolę trickstera, a zatem przyjmuje postawę mocno ambiwalentną i pełną wieloznaczności. Trickster bowiem stosuje pastisz, paradoks, żongluje metaforami i z łatwością się przemieszcza, przy czym nieobce są mu rewiry codzienności czy świat marginesu oraz brulionu. Wszystko to są ekwiwalenty strategii, które możemy odnaleźć w twórczości artystów tworzących na obrzeżach głównego artystycznego nurtu i akademickiego dyskursu.

CAT

Baszta Czarownic

„A jeśli ciemność to nie tylko czerń, to czym innym może jeszcze być”

Kuratorka: Marta Kudelska

Wystawa „A jeśli ciemność to nie tylko czerń, to czym innym może jeszcze być?” jest zapisem fantomowych majaków przeszłości, dokumentacją szmerów, przewidzeń i omamów. U jej podstaw leży nigdy do końca nieprzeprowadzony seans spirytystyczny, którego zjawy i widma ożywają w pracach zaproszonych artystów. Seans spirytystyczny zawsze odbywał się według ustalonych wcześniej zasad. Jego przebieg był drobiazgowo planowany, tworzony i kontrolowany. Kontakt z „tamtą stroną” był czymś niecodziennym, jednak równie dobrze mógł wymknąć się spod kontroli i spowodować spustoszenie w ocenie rzeczywistości jego uczestników. Te pozornie romantyczne i niewinne zabawy nigdy nie były elementem nostalgicznej opowieści o duchach, widmach, czy też przysłowiową historią z dreszczykiem, ale próbą pobudzenia dyskusji nad granicami wyobraźni, przeszłości, która poddawane są obecnie silnej transformacji.

Zaproszeni do wystawy artyści: Lena Achtelik, Martyna Borowiecka, Mateusz Hajdo, Kaja Redkie, Milena Soporowska, Łukasz Stokłosa odsłaniają w swoich pracach resztki po dawnej, na wpół obumarłej, na wpół żywej tkanki. Każdy z nich na własny sposób odprawia rytuał przejścia, wywołuje zjawy i próbuje poskromić ciemność, łącząc to, co teraz z zacierającą się historią. Niektórzy z nich udają się do ciemnych, dusznych od kurzu XIX gabinetów, by tam szukać fragmentów lepiącej się ektoplazmy i rekonstruują proces jej powstawania. Wydobywają na światło dzienne odnalezione resztki, strzępy. Jak w klasycznej powieści grozy, to co zapomniane, ukryte na dnie ciemnego kufra na strychu, powraca by niepokoić tych co zostali.

Cechą wspólną wszystkich zaproszonych artystów są działania lunatyczne, nieświadome, aktywujące nocną, ciemną i niekontrolowaną stronę naszej wyobraźni. Ciemność jest kojarzona przede wszystkim ze schronieniem dla różnego rodzaju spiskowców, szarlatanów, strachów i upiorów. W tym dziwnym świecie ciało ludzkie pojawia się jedynie jako symbol kruchości, marności i przemijania. A moment wkroczenia w tę przedziwną otchłań jest niemą zgodą na przyjęcie nowych i zawieszenie starych norm i prawd. W tym kontekście wystawa „A jeśli ciemność to nie tylko czerń, to czym innym może jeszcze być?” zmusza odbiorców do ryzykownych przechadzek po ciemnych rewirach własnej wyobraźni. Uczestnik wystawy z założenia styka się z tym niezdefiniowane i obce, ale przy okazji dziwnie znajome.

CAT

Baszta Czarownic

Duet Przepraszam

„szła z Ustki, szedł z Zakopanego”

PRZEPRASZAM – duet zawiązany na początku 2015 w Łodzi przez Olę Kozioł i Suavasa Lewego, aktywny na wielu płaszczyznach twórczej eksploracji, takich jak performans, działania dźwiękowe, video-art, akcje społeczne, animacja kultury, muzyka, malarstwo i edukacja artystyczna.

8.08. 2016r. Droga trwała 13dni.

Robert Motelski

„Przestrzeń i czas”

Wybrane wystawy Indywidualne:

2019 – Galeria BWA, Sanok, Polska

2018 – Galeria Sandhofer, Salzburg, Austria 2016 – Galeria Sztuki BWA, Legnica, Polska 2015 – Galeria -1 Centrum Olimpijskie, Warszawa 2014 – Galeria Olympia, Kraków 2014 – Galeria Milano, Warszawa 2012 – Galeria Opus, Łódź 2012 – Galeria Wegert and Sadocco, Winkel, Holandia 2010 – Galeria Sandhofer, Innsbruck, Austria 2010 – Galeria Sandhofer, Centrum Kongresowe, Alpbach, Austria 2010 – Galeria Ślad, Ełk 2010 – Galeria TEST, Warszawa 2004 – Galeria ZPAP, Gdańsk

Jubileuszowa wystawa z okazji 50-lecia pracy twórczej Andrzeja Szulca

Liczne realizacje teatralne w kraju i za granicą RFN-Castrop-Ranxel, Austria-Schwanberg. Uczestnik oraz Komisarz Międzynarodowych Plenerów Młodych w Miastku.

Malarstwo i akcje plenerowe połączone z odczytami – „O timbrze”, „O otyłości”, „O zaistnieniu ognia”, „Pojedynek”, „Pety”. Obok działalności plastycznej działalność literacka. Autor wierszy nagrodzonych w piwnicy poetyckiej „Bastard” – Wrocław 1970 (nagroda główna publiczności). Autor dwóch dramatów teatralnych – „Pięknotyła”, „Pakiety”, esejów poetyckich i erotyków. Twórca autorskiego spektaklu pt. „Sacrum” – Konin 05.1974r. Współtwórca, projektant oprawy plastycznej widowisk plenerowych teatru „Rondo” w Słupsku. Uczestnik plenerów „M jak morze” w Ustce. Projektant i wykonawca wielu realizacji w zakresie malarstwa architektonicznego, herbów, witraży na terenie byłego woj. słupskiego.

Zdobywca nagród za scenografie do „wielkiego Małego Króla” (Wałbrzych) i „Królowej Śniegu” (Poznań).

Brał udział w wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą.

„Man – Machine”

Artyści:  Yui Akiyama, Agata Borowa, Dorota Borowa, Iza Bryzek, Magdalena Domalewska, Paweł Dunal, Mikołaj Dziekański, Michał Frydrych, Dorota Kozieradzka, Jarosław Modzelewski, Igor Przybylski, Agnieszka Rogóz, Aleksander Ryszka, Paweł Stręk, Michał Szuszkiewicz, Iwona Teodorczuk-Możdżyńska

Kuratorzy: Igor Przybylski i Roman Lewandowski

Płyta zespołu Kraftwerk (z niem. elektrownia) zatytułowana „Man-Machine” została wydana w 1978 roku. Tytułowy „Man-Machine” w 1982 roku dotarł do pierwszego miejsca angielskiej listy przebojów. W 2012 roku muzyczne widowisko Kraftwerku zagościło w Museum of Modern Art, w 2013 roku wystąpili w Tate Modern w Londynie. Ta minimalistyczna, zdehumanizowana muzyka połączyła pokolenia twórców elektro, techno, industrialu czy new romantic i nadal inspiruje nowe pokolenia słuchaczy. W czasach posthumanizmu i postinternetu tytułowy „Man-Machine” nie wydaje się niczym nadzwyczajnym. Równoległe funkcjonowanie w świecie realnym i wirtualnym to już nasza codzienność. Transhumanizm, postulujący wykorzystanie nauki i techniki do przekształcenia ludzi w istoty wyższe (tzw. postczłowieka), stał się dzisiaj faktem. Co więcej – trwa i nabiera tempa postępujący proces antropomorfizacji maszyn. Z drugiej strony posthumaniści dążą do nowego sposobu wykorzystania ludzkiego ciała. Katherine Hayles w książce „How we became Posthuman” pisze o ciele ludzkim, jako pierwotnej protezie, którą możemy dowolnie rozbudowywać. Zacierają się granice między robotem i cyborgiem. Transhumanistyczny postczłowiek w założeniu ma stać się człowiekiem następnej generacji dzięki technologii i genetyce. Tytułowa relacja „Człowiek-Maszyna” jest pretekstem do stworzenia obrazów, obiektów, rzeźb, wideo czy instalacji audio, które złożą się na całość projektu.

CAT

Baszta Czarownic

„Pod soczystym zielonym mchem, ktoś schował białe kości”

Artyści:  Natalia Bażowska, Krzysztof Maniak, Paweł Szeibel, Wojciech Ireneusz Sobczyk, Bianka Rolando, Kuba Woynarowski

kuratorka: Marta Kudelska

Niepożądane miejsca, takie jak knieje lasu, uroczyska, bagna, ale także dzikie łąki mogą stać się miejscem kiełkowania nowych opowieści. Mieszkańcy tych miejsc: tajemnicze, nadrealne istoty są wyćwiczeni i oswojeni ze snuciem wyjątkowych historii. Wystawa „Pod soczystym zielonym mchem, ktoś schował białe kości ” odnosi się do dwóch paradygmatów obecnych w kulturze: z jednej strony nawiązuje do fascynacji tajemnicą i grozą, z drugiej czerpię pełnymi garściami z doświadczenia romantyzmu, które uczyniło przyrodę miejscem działania dzikich, nieokiełznanych i mrocznych sił, wymykających się woli i ludzkiemu rozumowi. Wystawa ta jest także drugą częścią tzw. „Czarnej trylogii”, której pierwsza część poświęcona magii „Czy może pani sprawdzić, czy sny nie zaplątały mi się we włosach?” miała odsłonę w Ustce w lipcu 2018 roku. „Pod soczystym zielonym mchem, ktoś schował białe kości ” są nie jako kontynuacją owego „magicznego oswajania świata”, ale stanowią także osobną wielowątkową narrację wizualną. W narracji wystawy osnutej wokół wątków przyrody jako miejsca grozy, ale i naznaczonego piętnem romantyzmu widz trafi do miejsca, które pochłania i nie daje prostych przeciwstawień natura a cywilizacja. „Pod soczystym zielonym mchem, ktoś schował białe kości ” wpisują się w nostalgię za czasami, gdy wybór pomiędzy światem nadprzyrodzonym a „ludzkim” zdawał się nie istnieć.

Natura zawiera w swoim obrazie pewien tajemniczy majestat, ale także opowieść o wiecznym trwaniu i przemijaniu, ostateczności i marzeniu o nieśmiertelności. Proponowani do wystawy artyści: Paweł Szeibel, Krzysztof Maniak, Wojciech Ireneusz Sobczyk, Jakub Woynarowski Natalia Bażowska i Bianka Rolando kierują się w swojej twórczości wizją stanu wyjściowego – świata, gdzie było miejsce dla duchów i zjaw. Robią to w oparciu o archetypiczne figury wpisując je w krajobraz. Mogę być one czarne, lśniące, zbudowane z jednej materii, apokaliptyczne i piękne. Przywołują ciemność, nicość, pustkę – która jest zawszę początkiem czegoś nowego. Bujne i nabrzmiałe i spęczniałe formy mogą być potencjalnie wszystkim. Wydaje się, że właśnie z tej ciemności narodził się zarówno człowiek, jak i nękające go zjawy. I jak w wizjach końca świata mrok zapanuję nad światem, ale zawsze tam będzie istnieć natura, w której nasz wzrok będzie wyczekiwać majaczących postaci.

Dodatkowa garść skojarzeń miesza w lesie wątki fikcyjne, baśniowe, z nakładającymi się na nie mrożącymi krew w żyłach echami najnowszej historii: wojny, holocaustu i partyzantki, ale także tych, które działy się w przyrodzie znacznie wcześniej: kultu drzew, lasom jako miejscom zesłania, rozbójnikom, strachami leśnymi, domkowi mądrej kobiety – która znała mowę drzew, ale także mogiłą i cmentarzyskom, które z czasem pochłonęła przyroda. Przyroda ma swoje mroczne tajemnice, czasem naznaczone najciemniejszą stroną wyobraźni: złem i śmierciom. W cieniu kołyszących się gałęzi śpią wiecznym snem białe nagrobki. Wędrując po lesie trzeba uważać, by nie nadziać się na wystające krzyże, usypane ręcznie mogiły, które zatracają się z każdym dniem w zielonej trawie.

Wystawa „Pod soczystym zielonym mchem, ktoś schował białe kości ” jest pełna cieni, ale i pociągającego romantyzmu. Trochę pozostajemy wobec tego bezradni. Trochę lekceważymy ten potencjał współcześnie, w głębi serca wierząc, że majacząca przed naszymi oczami zjawa sama zniknie. Jednak kolejnej nocy wracamy, by odszukać piękno w jej zimnym obliczu.

CAT

Baszta Czarownic

„PRZESTRZENIE MIĘDZYPRZESTRZENI”
(Hommage á Otto Freundlich)

Artyści:Jakub Ciężki, Józef Czerniawski, Anna Dejewska, Dirk Ehrhardt, Sabine Ehrhardt, Silvia Fohrer, Grzegorz Hańderek, Rudolf Kaltenbach, Adrian Kolerski, Przemysław Łopaciński, Kathrin Ollroge, Michał Smandek, Arkadiusz Sylwestrowicz, Katarzyna Szymkiewicz, Paulina Walczak, Natalia Załuska

Kurator: Edyta Wolska i Roman Lewandowski

Przestrzenie międzyprzestrzeni” (Hommage á Otto Freundlich) odwołuje się do postaci wybitnego niemieckiego malarza, rzeźbiarza i teoretyka
żydowskiego pochodzenia – Otto Freundlicha, który biograficznie powiązany jest z Polską, Niemcami oraz Francją. Wystawa, konferencja naukowa i towarzysząca jej monografia naukowa mają służyć przypomnieniu sylwetki oraz dorobku jednego z protoplastów światowej awangardy, a także ukazać jego twórczość w szerszym kontekście współczesnych praktyk artystycznych. Organizatorom projektu zależy na odnalezieniu związków pomiędzy estetycznymi i konceptualnymi lejtmotywami twórczości niemieckiego artysty z początku XX wieku a sztuką polską i niemiecką doby dnia dzisiejszego. Otto Freundlich – jeden z pierwszych  przedstawicieli sztuki abstrakcyjnej i zapoznany antenata pierwszej awangardy – w swoich rozważaniach prowadzonych na kanwie kształtującego się modernizmu uważał, że sztuka czerpie swój sens i potencjał ze współzałożycielskiej triady „pierwiastka duchowego, nieorganicznego i organicznego”. W ten ontologiczny areał wpisuje się bowiem artysta, który poszukuje pomiędzy nimi powiązań i relacji. Zatem misją jednostki – według Freundlicha – jest uczynienie widzialnym tego, co niewidzialne, a co sam artysta określał jako siła międzyprzestrzeni”. Co więcej – zadaniem człowieka jest także wyczuwanie i odkrywanie międzyprzestrzeni, które – jak dopowiada – są „bezdrzwiowymi pomieszczeniami wieczności”.
Sztuka abstrakcyjna, nie unikająca wszakże odwołań ani do geometrii ani do form organicznych, stała się dla Otto Freundlicha najbardziej adekwatną formą wypowiedzi. Jego twórczość, co istotne, przypada nie tylko na wyjątkowy okres w dziejach pierwszej awangardy, ale zbiega się również z globalnymi wydarzeniami, które nieodwracalnie zmieniły bieg świata. Ten niemiecki malarz, rzeźbiarz i teoretyk żydowskiego pochodzenia urodził się w Słupsku w 1878 roku, gdzie spędził wczesne lata życia. Sztuką profesjonalnie zajął się dopiero przed ukończeniem trzydziestego roku życia. Przemieszczał się wówczas po Europie, tworząc m.in. w Paryżu, Berlinie i Florencji. Jego wczesne kompozycje wyrastały z estetyki kubizmu, ale pokrótce eksperymenty doprowadziły go do orfizmu i konstruktywizmu. Już w tamtym okresie krytyka życzliwie przyjęła jego obrazy na wystawie w Kolonii. W 1913 roku Guillaume Apollinaire – wybitny pisarz i współtwórca pierwszej awangardy – w wydanym albumie pt. „Nowoczesne malarstwo”; określił Freundlicha jako jednego z najbardziej interesujących malarzy niemieckich. W tamtym czasie do grona jego artystycznych przyjaciół należeli m.in. Pablo Picasso, Georges Braque, Guillaume Apollinaire, Robert i Sonia Delaunay, Alfred Döblin oraz Wassily Kandinsky. Po przejęciu władzy przez Hitlera, artysta został obłożony anatemą przez niemiecką propagandę nazistowską, zaś jego prace pojawiły się w 1937 roku na wystawie „sztuki zdegenerowanej”. Część jego dorobku została wówczas zniszczona bądź zaginęła. Podczas działań wojennych Otto Freundlich przebywał we Francji, gdzie w 1943 roku został aresztowany przez Gestapo i przewieziony do obozu koncentracyjnego w Majdanku. Tam też zginął w parę miesięcy później. Jego spuścizna, licząca blisko 550 dzieł, w konsekwencji II wojny światowej w dużej mierze nieodwracalnie przepadła. Część spuścizny była prezentowana m.in. w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, paryskim Centrum Pompidou, a także w Museum Ludwig w Kolonii i Neue Pinakotek w Monachium obok prac Pieta Mondriana czy Otto van Reesa. Znany szwajcarski artysta, Thomas Hirschhorn, poświęcił mu jeden ze swoich słynnych monumentów. Wart jest podkreślenia fakt, że jednym z najważniejszych, acz nigdy nie zrealizowanych, projektów Otto Freundlicha była koncepcja zbudowania w całej Europie tzw. „rzeźbiarskich dróg”. Zgodnie z założeniami artysty miały one zostać ukonstytuowane z monumentalnych (liczących nawet 30 metrów wysokości) rzeźb, które jednocześnie pełniłyby rolę ekspozycji rozciągającej się na obszarze Europy, co symbolicznie byłoby spoiwem łączącym państwa i narody. Według koncepcji Freundlicha rzeźby tworzyłyby dwie przecinające się osie: północno-południową oraz zachodnio-wschodnią. Na ich skrzyżowaniu – zgodnie z planami artysty – miały stanąć „Latarnia siedmiu sztuk”. Po II wojnie światowej, w latach 70. XX wieku, do projektu tego powróciło Stowarzyszenie Europejska Droga Pokoju − Droga Rzeźb w Europie − Stowarzyszenie Otto Freundlicha z siedzibą w St. Wendel w Niemczech. W rezultacie do roku 2007 powstały 53 rzeźby. Jedna spośród nich znajduje się w Słupsku.

Projekt wystawy pt. „Przestrzenie międzyprzestrzeni” (Hommage á Otto Freundlich) z założenia odwołuje się do wypracowanych przez Otto Freundlicha koncepcji sztuki, która poszukuje symbolicznego spoiwa pomiędzy tym, co duchowe, nieorganiczne i organiczne, ale jednocześnie stanowi wyraz afirmacji dla egalitarnych wartości kultury otwartej na wielogłosowość i różnorodność. Nie mniej istotny jest również fakt, że artysta ten wywodzi się ze Słupska, gdzie wciąż mieści się jego rodzinny dom. Bezsprzecznie jest on dziś jednym z antenatów europejskiej tradycji kulturowej, co dla miasta oraz regionu jest nie do przecenienia. Ekspozycja prac współczesnych artystów ma z założenia stanowić artykulację i egzemplifikację głównych wątków
tematycznych i estetycznych, które uobecniły się w twórczości Otto Freundlicha oraz antenatów pierwszej awangardy.

Wystawa „Przestrzenie międzyprzestrzeni” jest zarazem zapowiedzią i inauguracją ciągu artystycznych wydarzeń, związanych z twórczością Otto Freundlicha, które w kolejnym roku przyjmą formułę otwartego biennale sztuki.

„CZARNA ŻÓŁĆ”

Początki refleksji nad melancholią sięgają czasów antyku. Starożytni Grecy twierdzili, że „czarna żółć” usposabia człowieka do kontemplacji, natomiast smutek daje początek refleksji i filozofii. Ikonograficzną egzemplifikacją tego poglądu stał się w renesansie słynny miedzioryt Albrechta Dürera Melancholia. W Europie w wiekach średnich zjawisko melancholii zostało przypisane acedii, smutkowi i utracie wiary, w związku z czym traktowano ją jako „chorobę duszy”. Ponieważ tę ostatnią uważano za objaw ingerencji duchów oraz demonów, kwalifikowała się do leczenia egzorcyzmami i ten punkt widzenia utrzymywał się jeszcze przez kilka stuleci. Faktycznie dopiero na okres Rewolucji Francuskiej i kilku kolejnych dekad przypadają właściwe narodziny nowoczesnego doświadczenia klinicznego. Szeroko zakrojone badania na cechami charakterologicznymi melancholika prowadził Jean-Marie Charcot – neuropatolog i dyrektor żeńskiej kliniki psychiatrycznej w Salpêtrière. Kontynuacji dalszych badań nad melancholią – zarówno w praktyce klinicznej jak i teoretycznej – podjął się Zygmunt Freud, który był uczniem Charcota. Wiedeński  psychoanalityk w artykule Żałoba i melancholia zwrócił uwagę na kwestię utraty wewnętrznej reprezentacji w psyche chorego, co miało – według niego – wiązać się z nieprzepracowaniem żałoby po utracie jej przedmiotu. Freud wielokrotnie podkreślał ogromne znaczenie żałoby; prowadzi bowiem ona do reintegracji „ja żałobnika i pogodzenia się ze zmienionym kształtem świata”. W efekcie czynnej pracy żałoby „Ja staje się znów wolne i nieskrępowane”.
Tematyka ta została później podjęta przez Julię Kristevę w jej książce „Czarne słońce. Melancholia”, a następnie także przez Judith Butler. Amerykańska filozofka zwraca uwagę, że dopóki żal za utratą oraz „żałoba pozostaje niemożliwa do wypowiedzenia, dopóty wściekłość wywołana utratą może się wzmagać, ponieważ pozostaje nieujawniona”. W tym świetle „wypowiedzenie” okazuje się czynnikiem sprawczym wszelkiej terapii i reintegracji. Gdy podmiotowi udaje się wypowiedzieć swój smutek, nazwać go, zdefiniować i dokonać jego symbolicznej sublimacji, dochodzi do newralgicznego momentu transformacji. W jej zalążku tkwi kreacyjny walor melancholii.

Wystawa „Czarna żółć” ma stanowić próbę opisania melancholii, jako fenomenu, który po przepracowaniu może służyć otwarciu człowieka na świat i wzbogacić jego język wypowiedzi oraz poszerzyć spektrum egzystencjalnych doświadczeń jednostki. Sztuki wizualne, podobnie jak literatura, odgrywają doniosłą rolę w rekonstruowaniu ludzkiej podmiotowości i stanowią – jak zauważa Julia Kristeva – niepowtarzalną „przygodę ciała i znaków”.

„Pejzaże antropocenu”

Artyści: Natalia Bażowska, Sławomir Brzoska, Magdalena Lazar & Marcin Pazera, Diana Lelonek, Katarzyna Lembryk, Agnieszka Mastalerz, Marek Rachwalik

Kurator: Roman Lewandowski

Projekt wystawienniczy poświęcony jest problematyce oddziaływania człowieka na środowisko naturalne, które w rezultacie kulturowych aneksji i ingerencji uległo stopniowej i nieodwracalnej degradacji. Stabilne warunki klimatyczne, a zwłaszcza występowanie stałej temperatury na przestrzeni minionych 12 tys. lat było czynnikiem sprzyjającym rozwojowi rolnictwa i osiedlaniu się wędrownych społeczności. Constans ten został jednak podważony w XVII w., kiedy kultura Zachodu w ramach rewolucji naukowej wypracowała paradygmat tzw. „podboju natury”, który wsparły m.in. takie autorytety filozoficzne, jak Francis Bacon, dowodzący, że natura została stworzona przez Boga, a następnie udostępniona ludziom „dla ulżenia ich potrzebom”. Zwieńczeniem tego stanowiska stała się zapoczątkowana w XVIII w. rewolucja przemysłowa, która przyczyniła się do nieodwracalnego skonfliktowania człowieka ze środowiskiem naturalnym. Ostatnia, trwająca bez mała 2,5 miliona lat epoka geologiczna – w konsekwencji zaistnienia cywilizacji industrialnej – w minionym stuleciu dobiegła kresu. Nową fazę w dziejach Ziemi geologowie zdefiniowali jako tzw. antropocen, nazywany niekiedy Nową Ludzką Epoką. Przeobrażenia te stały się także tematem zarówno wielu dzieł literackich (począwszy od Karola Dickensa, Emila Zoli i Henry’ego Davida Thoreau, a skończywszy na Annie Dillard czy Oldze Tokarczuk) jak i podejmowane są w sztukach wizualnych, które jednocześnie uwidaczniają specyfikę artysty obserwującego zmieniającą się naturę (Turner, Monet), jak i podmiotu instrumentalnie ingerującego w świat fauny oraz flory (Michael Heizer, Damien Hirst). Symptomatyczny jest fakt, że znacząca część tych egzemplifikacji dowodzi zarówno oswojenia czy nawet zauroczenia zmianami klimatycznymi, jak i coraz częściej mamy do czynienia ze sztuką w sposób krytyczny podejmującą refleksję nad degradacją środowiska naturalnego i stymulującą zmianę myślenia o naszym byciu w świecie. Wystawa „Pejzaże antropocenu” ma stanowić próbę opisania tego zjawiska.

CAT

Baszta Czarownic

„PORTRETU NATURA MARTWA”

Artyści:  Judyta Bernaś, Izabela Gustowska, Paweł Mendrek, Krystyna Piotrowska, Alex Urso

Kurator: Roman Lewandowski

Tematem wystawy są dzieje i potencjał portretu, który w rezultacie emancypacji i ewolucji, jaka miała miejsce w sztuce renesansowej, stał się dzisiaj najpopularniejszą formą ikoniczną, zaś dzięki selfie – wykonanemu przez Buzza Aldrina w kosmosie – jest niekiedy postrzegany
jako „obraz nie z tej ziemi”. Portret stanowi jeden z najbardziej spektakularnych mechanizmów służących rekonstrukcji i rekonfiguracji każdego projektu tożsamościowego, który – według Pierre’a Bourdieu – zawsze jest konstytuowany w obliczu szerszego społecznego otoczenia, posiadającego swoją historię i oferującego pewien zespół nabytych cech oraz dyspozycji na poziomie grupowym i jednostkowym. Dlatego też bez wątpienia nowożytny portret można odczytywać – jak sugeruje Hans Belting – jako „maskę pamięci i jako maskę społecznej tożsamości”. Jest rzeczą nader interesującą, że w świecie greckiego antyku maskę i twarz opisywało to samo pojęcie – persona – przy czym autoprosopos to maska prawdziwa, natomiast prosopeion to maska sztuczna. Z kolei w Rzymie łacina rozróżnia już terminologicznie „twarz” oraz „maskę”, podczas gdy później – w teatrze renesansowym – maska właściwie nie pojawia się, jakkolwiek jest to epoka narodzin portretu wczesnonowożytnego, który wg Beltinga stanowi „protest przeciwko cmentarzowi”, ponieważ kiedy powstawały pierwsze portrety indywidualne, większość ludzi chowano na cmentarzach anonimowo. Z drugiej jednak strony – zauważa niemiecki historyk – „Portret to obraz obrazu, albowiem odwzorowuje twarz, która ze swej strony jest obrazem nas samych”. Warto przypomnieć, że sławnymi portrecistami byli już Rembrandt van Rijn i Frans Hals. W kolejnych epokach nie mniej cenionymi byli Vincent van Gogh i Andy Warhol. Na przestrzeni XX wieku – wraz z rozwojem sztuki abstrakcyjnej oraz wykształceniem się konceptualnego myślenia o dziele – portret przeżywał dość burzliwe okresy wzlotów i upadków. Należy pamiętać, że zbiegło się to w czasie z postmodernistycznym zakwestionowaniem podmiotu oraz relatywizacją pojęcia tożsamości, co w jakiejś mierze – paradoksalnie – wykazało malarstwo hiperrealistyczne. Dzisiaj za pośrednictwem portretu
artysta może powoływać do refleksji całą gamę problemów – od tematyki stricte formalnej i estetycznej, poprzez zagadnienia semantyki i semiotyki dzieła, na ontologii sztuki skończywszy. Portret bowiem może artykułować bardzo konkretną wiedzę lub też konfabulację wokół biografii oraz „psyche” autora, a jednocześnie odnosić się do kontekstu społecznego czy nawet politycznego (operując ekwiwalentami seksualnej, płciowej bądź rasowej różnicy). Z drugiej strony – nie mniej znane są portrety, które faktycznie nie portretują „nikogo”, a raczej odwołują się do „niemożności” wszelkiej reprezentacji, krążą wokół kryzysu przedstawienia i dezawuują obowiązujące klisze ikoniczne.

CAT

Baszta Czarownic

„CZY MOŻE PANI SPRAWDZIĆ, CZY SNY NIE ZAPLĄTAŁY MI SIĘ WE WŁOSACH?”

Artystki: Basia Bańda, Magdalena Moskwa, Małgorzata Malwina Niespodziewana, Alex Urban, Erwina Ziomkowska

Kuratorka: Marta Kudelska

Wystawa „Czy może Pani sprawdzić, czy sny nie zaplątały mi się we włosach?” jest próbą uchwycenia coraz wyraźniejszej tendencji w sztuce polskich artystek, polegającej na sięganiu po historie, motywy, wątki charakterystyczne dla tzw. myślenia magicznego. Twórczość zaproszonych artystek: Basi Bańdy, Magdaleny Moskwy, Małgorzaty Malwiny Niespodziewanej, Alex Urban czy Erwiny Ziomkowskiej jest pełna fantastycznych postaci, które kultura usytuowała na granicy jawy i snu- duch, zjaw, wampirów. Celem wystawy jest wychwycenie tych ulotnych narracji i próba odpowiedzi na pytanie, co owe widmowe postaci mówią nam o naszej współczesności? Jakie wyzwanie niosą dawne legendy, podania, baśnie dla nas obecnie? Jednocześnie sama wystawa ma być nie, jako próbą stworzenia opowieści, w której niezwykle istotny będzie lokalny kontekst – historia Baszty Czarownic, czy uroczysko znajdujące się w Ustce.

Maciej Szczęśniak
& Sara Piotrowska (kolektyw)
Porywczy, szorstki w obejściu, ze skłonnościami do autorytaryzmu.

Nagroda Dyrektora Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej Biennale Sztuki Młodych „RYBIE OKO” 9

Grzegorz Stefański
trzecie molo

Laureat Nagrody Głównej Grand Prix Biennale Sztuki Młodych „RYBIE OKO” 9

Michał Żesławski
„Ciałopalenie”

„Eksplozja litery”

(Ikonografia tekstualności jako źródło cierpień).

Artyści: Stanisław Dróżdż, Grzegorz Hańderek, Maciej Linttner, Przemysław Łopaciński, Janusz Marciniak, Jadwiga Sawicka, Paweł Susid, Małgorzata Szandała, Andrzej Szewczyk, Grażyna Tereszkiewicz, Ireneusz Walczak.

Kurator: Roman Lewandowski

Projekt wystawy i sesji „Eksplozja litery. Ikonografia tekstualności jako źródła cierpień” odwołuje się do problematyki kreowania, wytwarzania i dystrybucji tego, co możemy określić jako cywilizacyjne „sensy”. Idee te – co oczywiste – posiadają bardzo długą historię i wywodzą się z najstarszych tradycji, które obejmują spuściznę myśli świata antycznego oraz bliskiego i dalekiego Wschodu, jakkolwiek uruchomienie przestrzeni mitu i związana z nim mitografia jest również dystynktywna dla współczesności. Szczególnie interesująca w kontekście wystawy wydaje się egzemplifikacja relacji zachodzącej pomiędzy „słowem” a „obrazem”, co bezpośrednio artykułuje artystyczna „plama”. Ta bowiem – jak pisał Tadeusz Sławek – „jest eksplozją litery, nagłą afirmacją wolności (…). Plama nie jest tylko chorobą tekstu, ale także jego świętem, wolnością”. Wystawie będzie towarzyszyć książka z tekstami m.in. Roman Kubickiego, Romana Lewandowskiego, Anny Markowskiej, Tadeusza Sławka i Romy Sendyki.

CAT

Baszta Czarownic

„Przeszłość jest obcym krajem”

Artyści: Karolina Breguła, GF Gomae, Hubert Czerepok, Ewa Bloom – Kwiatkowska, Dominik Lejman, Zbigniew Libera, Mariusz Tarkawian

Kurator: Roman Lewandowski

Projekt „Przeszłość jest obcym krajem” inspirowany jest koncepcjami Davida Loventhala oraz powieścią Leslie P. Hartleya, którzy postulują badanie i rekonstrukcję „pamięci” miejsca oraz ludzi w oparciu o narzędzia, jakimi służy dziś antropologia kultury i geografia humanistyczna. Celem przedsięwzięcia jest prezentacja prac analizujących pamięć jako „formę dostępu” i „podróży do obcego kraju”, podczas której dochodzi do spotkania dwóch modalności czasu – przeszłości i teraźniejszości. Całość przedsięwzięcia ma być poświęcona problematyce skonfliktowanych relacji zachodzących pomiędzy historią oficjalną i pamięcią indywidualną oraz społeczną, a także ich instytucjonalną reprezentacją wizualną i potrzebą stworzenia nowego obrazu pamięci do tej pory nie posiadającej swej ikonografii i reprezentacji w kulturze oficjalnej. Idea projektu „Przeszłość jest obcym krajem” zakłada zatem próbę z jednej strony próbę redefinicji „obrazu” miejsca, dekonstrukcję jego „genius loci” i przepracowania kulturowo utrwalonych, choć często już zdezawuowanych przez współczesność klisz, z drugiej zaś – chcemy przyjrzeć się jak funkcjonują mechanizmy i strategie pamięci indywidualnej.

CAT

Baszta Czarownic

„Inaczej niż w raju” (Artystyczne interwencje i dekonstrukcje ‘miasta’ w świecie globalnych opowieści)

Artyści: Kuba Bąkowski, Nicolas Grospierre, Jolanta Jastrząb, Lesław Tetla, Andrzej Tobis, Wojciech Wilczyk, Grzegorz Wróblewski

Kurator: Roman Lewandowski

Wystawa ma z założenia zaprezentować odmienność funkcjonowania małych i wielkich narracji w domenie urbanistycznego organizmu. W realiach „wydarzeniowego nadmiaru” współczesne miasto jest dzisiaj areną oddziaływania opresyjnego bądź uniwersalizującego dyskursu władzy, który niejednokrotnie nie uwzględnia potrzeb bądź oczekiwań grup mniejszościowych, cząstkowych czy indywidualnych i najczęściej ma skłonność do zawłaszczenia dużych przestrzeni (space) oraz stabilizowania znaczenia. Z kolei narracje grup mniejszościowych są zwykle artykułowane w interwencjach realizowanych w miejscach (place) bądź nawet w punktach (point) i ich celem jest transformacja i/lub polisemia znaczenia. Na tym tle niezwykle interesująco przedstawia aktywność artystów, którzy dekonstruują zarówno miejsca antropologiczne (np. heterotopie), jak i nie-miejsca (pozbawione stałej tożsamości). W przeciwieństwie do rzeczników większościowych narracji posługujących się rytmem, ciągłością i odwołujących się do mitów założycielskich, artyści częściej sięgają do arytmii, retrospekcji i antycypacji. Figurami symptomatycznymi w dyskursie artystycznym często stają się budynki użyteczności publicznej, jak i miejsca wyparte bądź zapoznane. Wszystkie obrazowane miejsca i ośrodki są architektonicznym, estetycznym i funkcjonalnym wyrazem tożsamościowego etnosu i społecznego mythosu. Jednak dla grup mniejszościowych oraz artystów perspektywa ta może daleko odbiegać od oczekiwań mieszkańców i przybyszów, czemu wyraz dał m.in. Jim Jarmusch w swoim filmie Inaczej niż w raju. Jest to jedna z przyczyn, dla których artyści traktują obszar globalnej wioski jako potencjalną scenę. Jej elementami składowymi są zdarzenia o mniej lub bardziej rozbudowanej dramaturgii. Wpisują się w nią sytuacje i epizody, które nie muszą wynikać z jakiegoś przyczynowego łańcucha do niedawna określanego jeszcze jako historia. To narracja, która wymknęła się diachronii. Dzięki temu każdy przechodzień czy przypadkowy uczestnik, chcąc nie chcąc, wchodzi na ulicy w niekoniecznie znaną mu czy bliską rolę. Wszystko na tym planie dzieje się synchronicznie. Epizody i sytuacje – posiłkując się metaforą Milana Kundery – mogą przypominać „miny piechotne”, gdyż nie sposób przecenić ich roli w budowaniu potencjalnej dramaturgii wydarzeń. Artyści posługują się nimi, aby „wpuścić” wirusa w pewien constans i pozorny obiektywizm wielkich narracji, i tym samym uwolnić miasto od języka opresji bądź terroru milczącej większości.

CAT

Baszta Czarownic

Biennale Sztuki Młodych

„Rybie Oko 9”

CAT

Baszta Czarownic