ODSŁONIĘCIE POMNIKA
Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej
JOANNA DUDEK
Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna
Kuratorka
Weronika Teplicka
odsłonięcie pomnika
czwartek 29.06.2024 / 12.00
Park Chopina w Ustce
Realizując projekt „Zielniki słowińskie-rzeźba społeczna” zależało mi, aby natura i sztuka postawione zostały na równi, tworząc żywą procesualną instalację, zmieniającą się pod wpływem czasu i warunków atmosferycznych. Chciałam, aby stała się manifestem relacji człowieka z otaczającą go naturą i zaproszeniem widza do refleksji nad miejscem rasy ludzkiej w ekosystemie i jej odpowiedzialności za środowisko naturalne. Chcąc zwrócić uwagę na problemy mniejszości etnicznych oraz na troskę o środowisko naturalne, zgłębiałam tradycje i zwyczaje dawnych mieszkańców Pomorza Środkowego – Słowińców. Ta grupa etniczna została wysiedlona ze swoich terenów w skutek polityki repatriacyjnej po II-giej wojnie światowej, z tego powodu mówimy o nich już tylko w czasie przeszłym. Przy projekcie otrzymałam wsparcie merytoryczne etnografek i etnografów z Muzeum w Klukach – Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Moją pierwotną ideą było skupienie się na zielarskich zwyczajach Słowińców, jednak zachowało się bardzo niewiele informacji na ten temat. Natomiast jeden ze zwyczajów Słowińców, został bardzo dobrze udokumentowanym i do tej pory odtwarzane jest wydobywanie torfu zwane „Czarnym Weselem”. Torf użyźniał piaszczyste ziemie oraz w okresie zimowym służył jako opał. Zależało mi na upamiętnieniu całej grupy społecznej, nie pojedynczych jednostek, stąd rzeźba składa się z dziesięciu prostopadłościanów ludzkich wymiarów wypełnionych torfem i ziemią. Z biegiem czasu i pod wpływem czynników atmosferycznych, takich jak opady czy wiatr poszczególne elementy będą ulegać degradacji, aż z czasem mogą zmienić kształty. Pozostanie na ich powierzchni wysiana łąka kwietna zawierająca rośliny występujące na tych ziemiach. W realizacji „Zielniki słowińskie-rzeźba społeczna” odwołuję się do idei rzeźby społecznej – terminu wprowadzonego przez Josepha Beuysa odnoszącego się do pracy „7000 Dębów” powstałych w 1982 roku na documenta 7 w Kassel. Artysta chciał spowodować rewolucję społeczną oraz zwrot ku ekologii i zwrócić uwagę na narastający problem urbanizacji. Drugą ważną dla mnie pracą była instalacja Agnes Denes „Pole pszenicy –konfrontacja ” z 1980 roku, gdzie artystka zasadziła zboże na terenie wysypiska w Nowym Jorku sprzeciwiając się odejściu człowieka od natury, nierównościom społecznym oraz spowodowanemu przez działalność człowieka kryzysowi klimatycznemu. /Joanna Dudek/
Joanna Dudek
artystka wizualna, doktora sztuki (2023 – ASP w Warszawie), wykładowczyni (od 2020 – ASP w Warszawie). Obroniła dyplom magisterski w wyróżnieniem rektorskim (2019) oraz ukończyła Szkołę Letnią w Bauhausie (2019). W praktyce artystycznej skupia się na relacjach człowieka i natury, wykorzystuje naturalne i ekologiczne materiały. Uczestniczyła w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych (Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Bauhaus w Waimarze, Rondo Sztuki w Katowicach, MBWA w Lesznie, Salon Akademii w Warszawie) oraz rezydencjach artystycznych: w Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej: Centrum Aktywności Twórczej w Ustce (2020) oraz BWA Krosno (2023).
Joanna Dudek przebywała w Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej: Centrum Aktywności Twórczej w Ustce realizując projekt „Zielniki słowińskie”. Podczas dwumiesięcznej rezydencji artystycznej skupiła się m.in. na prowadzeniu prac nad projektem badawczym opartym na poszukiwaniu i odkrywaniu kultury Słowińców – dawnych mieszkańców północno – zachodniej części województwa pomorskiego. Artystka swoimi działaniami zamierzała oddać hołd społeczności, która przez splot historii została pozbawiona ziemi, wysiedlona, pozostawiając swój dobytek kulturowy skazany na zapomnienie. Przez poznawanie przekazów o obrzędach i obyczajach Słowińców związanych z uprawą ziemi i życiem codziennym, artystka szukała odpowiednich materiałów do pracy wybierając te naturalne i biodegradowalne jak glina, torf i zioła. Joanna Dudek rozpoczęła konkretyzowanie projektu od rozpoznania okolicznej roślinności, zbierania jej okazów i poddawania procesowi wytwarzania z niej barwników. Integrując żywioły ziemi i wody aranżowała interwencje w przestrzeni plaży. Rejestrując sytuacje łączenia naturalnych barwników z otchłanią wody morskiej tworzyła epizody filmowe. To siły natury formowały nowe struktury przypominające anatomię ciała ludzkiego, scalając ruch przypływającej i odpływającej wody z warstwami piasku. Końcowym założeniem Joanny Dudek stanie się wykonanie w przestrzeni miejskiej Ustki pomnika dedykowanego Słowińcom przypominającego o ich istnieniu i oddającego hołd ich kulturze. Zostanie wykonany z torfu – powszechnie wykorzystywanego przez Słowińców jako materiału opałowego. Artystka zasadzi na uformowanych, kanciastych bryłach torfu o wymiarach człowieka łąkę kwietną. Rzeźba z upływem czasu, zmieniając swoją formę scali się z ziemią. Stosując materiały biodegradowalne artystka stara się swoim wytworom sztuki zagwarantować możliwość ich dalszego przetwarzania, a budując projekt materializować jedynie jego pewne fragmenty. Zmiana, płynność form, zamknięcie pewnego cyklu odwołującego się do procesów przemian w przyrodzie nawiązywały do cyklu ludzkiego życia. Artystka często wspominała o konieczności opowiadania zapomnianych historii z czułością i delikatnością, przemieniając się w ukrytego obserwatora i komentatora. /Weronika Teplicka/
Realizację projektu „Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna” dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024 pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
PARTNERZY:
Dofinansowano ze środków programu własnego
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej- 2024
pochodzących z budżetu
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Nazwa zadania: Zielniki słowińskie – rzeźba społeczna
Wartość dofinansowania: 51 300,00 zł
Całkowity koszt inwestycji: 57 000,00 zł
Projekt „Zielniki Słowińskie – rzeźba społeczna” Joasi Dudek jest dedykowany Słowińcom – dawnym mieszkańcom północno – wschodniej części województwa pomorskiego. Artystka po konsultacjach z pracowniczkami i pracownikami oddziałów Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku oraz eksploracji historii związanej ze Słowińcami użyje do wykonania rzeźby materiału właściwego Słowińcom czyli torfu i ziemi oraz zasieje na jego powierzchni łąkę kwietną. Artystka wykona zbiór prostopadłościanów z torfu i ziemi o wysokości postury człowieka zarówno dziecka i dorosłego. Na powstałych obiektach zostaną zasiane zioła i kwiaty rosnące na tych terenach i uprawiane przez Słowińców. Torf zostanie udostępniony przez Muzeum Pomorza Środkowego. Rzeźba może zmieniać swoje kształty pod wpływem czasu i warunków atmosferycznych.
Data podpisania umowy: czerwiec 2024
